Op 23 oktober 2019 werd de Richtlijn 2019/1937, beter gekend als de Richtlijn ter bescherming van klokkenluiders, door het Europees Parlement goedgekeurd (hierna: “de Richtlijn”).
De Richtlijn dwingt de lidstaten tot de invoering van vertrouwelijke interne en externe meldingskanalen, een meldingssysteem met drie stappen (intern, extern en via de media), de verplichte opvolging van meldingen, en bescherming tegen represailles.
De goedkeuring van deze Richtlijn heeft tot gevolg dat alle EU-lidstaten de richtlijn tegen uiterlijk 17 december 2021 moeten omzetten in hun nationale recht.
Op heden werd nog niet in een Belgische ‘klokkenluiderswet’ voorzien. Nochtans dient deze richtlijn binnen enkele weken te zijn omgezet. De tijd dringt aldus.
Hoewel het er naar uitziet dat België er niet zal in slagen om de deadline te halen, blijft de datum van 17 december 2021 toch relevant gelet op de verticale werking van EU-richtlijnen. Het niet invoeren van een interne procedure zal op heden voor u als werkgever weinig gevolgen hebben. De klokkenluider die zijn rechten geschonden ziet, zal (voorlopig) enkel een schadevergoeding kunnen eisen van de Belgische staat, niet van diens werkgever.
Het blijft niettemin aangewezen reeds in een interne meldingsprocedure te voorzien, zodat u geen risico loopt om gesanctioneerd te worden zodra de Richtlijn in Belgisch recht wordt omgezet.
Wat houdt deze Richtlijn in en welke gevolgen heeft deze Richtlijn voor u als werkgever?
- Deze Richtlijn is van toepassing op klokkenluiders. Onder een klokkenluider wordt begrepen: elke natuurlijke persoon (zowel in de private als in de publieke sector) die in de context van zijn werkgerelateerde activiteiten verkregen informatie over inbreuken meldt of openbaar maakt.
- Dit is een zeer ruim toepassingsgebied: bijgevolg is een arbeidsovereenkomst op zich niet vereist en weten niet enkel (ex-)werknemers zich beschermd maar bijvoorbeeld ook bestuursleden, vrijwilligers, stagiairs en zelfs werknemers wiens werkrelatie nog moet aanvangen en die informatie over inbreuken heeft tijdens de wervingsperiode of andere precontractuele onderhandelingen (cfr. artikel 4 van de Richtlijn).
- Welke inbreuken kunnen Klokkenluiders melden?
- Opnieuw zeer ruim en is onder andere van toepassing op inbreuken inzake overheidsopdrachten, financiële diensten, producten en markten, voorkoming van witwassen van geld, terrorismefinanciering, productveiligheid en productconformiteit, veiligheid van het vervoer, bescherming van het milieu, dierenwelzijn, volksgezondheid, consumentenbescherming, privacy,…
- Welke verplichtingen heeft u als werkgever?
- Als werkgever dient u zelf in een interne procedure voor de melding van inbreuken en voor opvolging ervan te voorzien.
- Tegen wanneer u dergelijke interne procedure dient op te zetten hangt af van het aantal werknemers binnen uw organisatie, alsook van het feit of uw organisatie een publieke dan wel een private organisatie betreft:
| Voorzien interne meldingskanalen door onderneming / overheden |
Privaat | < 50 werknemers: niet verplicht ! > 50 werknemers: verplicht !
|
Publiek | Steeds verplicht !
|
Naast uw verplichting om in een interne procedure te voorzien, zijn de lidstaten ook verplicht in een externe procedure te voorzien en bestaat ook de optie om de inbreuken openbaar te maken. Deze procedures worden in deze nieuwsbrief niet besproken.
- Wanneer zijn klokkenluiders binnen uw onderneming beschermd en wat houdt de bescherming in?
Indien de klokkenluider gegronde redenen had om aan te nemen dat de gemelde informatie over inbreuken op het moment van de melding juist was, dat die informatie binnen het toepassingsgebied van deze richtlijn viel en zij/hij de informatie heeft gemeld via de interne of externe procedure, dan wel de informatie openbaar heeft gemaakt, dan zal de klokkenluider beschermd worden.
De bescherming houdt vervolgens in dat er ten aanzien van deze personen een uitdrukkelijk verbod op represailles geldt. Zowel dreigingen, pogingen als effectieve represailles van allerlei aard (vb. ontslag, degradatie, pesterijen, discriminatie, intrekking licentie, reputatieschade,…) zijn uitdrukkelijk verboden.
Wenst u meer informatie of hulp bij het opzetten van uw interne meldingsprocedure? Let’s talk!
De PFD-versie van de Richtlijn vindt u hier: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L1937&from=NL
