Al een geruime tijd worden consumenten beschermd tegen bepaalde clausules van ondernemingen.
Vanaf 1 december 2020 zullen ook ondernemingen meer beschermd worden tegen bepaalde clausules van andere ondernemingen. De nieuwe regeling heeft niet enkel invloed op standaardcontracten, maar op alle overeenkomsten tussen ondernemingen, inclusief de algemene voorwaarden.
Dit maakt dat iedere onderneming al haar overeenkomsten en algemene voorwaarden zal dienen te controleren en zo-nodig aan te passen aan deze nieuwe regeling.
Concreet zal een rechter een overeenkomst/algemene voorwaarden toetsen aan een zwarte lijst met vier clausules (die in alle omstandigheden onrechtmatig zijn), een grijze lijst met acht clausules (die vermoed worden onrechtmatig te zijn) en een algemene norm (waaraan iedere bepaling die niet hoort bij één van de twee lijsten getoetst kan worden).
Wanneer men toetst aan de algemene norm zal de rechter rekening houden met alle concrete elementen zoals de omstandigheden bij het sluiten van de overeenkomst, de geldende handelsgebruiken binnen de sector, een eventueel samenhangende overeenkomst, etc. Een bepaling schendt de algemene norm wanneer de bepaling in kwestie voor een kennelijk onevenwicht zorgt tussen de rechten en verplichtingen van partijen.
Volgende clausules zijn steeds ongeldig, en staan dus op de zwarte lijst, wanneer ze ertoe strekken:
- te voorzien in een onherroepelijke verbintenis van de andere partij terwijl de uitvoering van de prestaties onderworpen is aan een voorwaarde waarvan de verwezenlijking uitsluitend afhankelijk is van de wil van de ene onderneming;
- de onderneming het eenzijdig recht te geven om een of andere clausules van de overeenkomst te interpreteren;
- in geval van betwisting, de andere partij te doen afzien van elk verhaal tegen de onderneming;
- op onweerlegbare wijze de kennisname of de aanvaarding van de andere partij vast te stellen met clausules waarvan deze geen kennis heeft kunnen nemen voor het sluiten van de overeenkomst.
Volgende clausules staan op de grijze lijst en worden vermoed onrechtmatig te zijn, totdat het tegendeel bewezen wordt, wanneer ze ertoe strekken:
- de onderneming het recht te verlenen om zonder geldige reden de prijs, de kenmerken of de voorwaarden van de overeenkomst eenzijdig te wijzigen;
- een overeenkomst van bepaalde duur stilzwijgend te verlengen of te vernieuwen, zonder opgave van een redelijke opzegtermijn;
- het toekennen van buitensporige schadevergoedingen;
- op ongepaste wijze de wettelijke rechten van een partij uit te sluiten of te beperken bij wanprestatie of gebrekkige uitvoering van de overeenkomst.
Er dient wel opgemerkt te worden dat deze regeling enkel maar van toepassing is op nieuwe overeenkomsten.
Ondernemingen dienen dus niet ongerust te zijn dat hun bestaande overeenkomsten of clausules nietig verklaard zouden worden.
Daarentegen, alle overeenkomsten die in voege treden vanaf 1 december 2020 (inclusief de algemene voorwaarden) vallen onder de nieuwe regeling.
Het is dan ook aangeraden om nu al uw overeenkomsten én algemene voorwaarden af te stemmen op deze regeling.
